Kempen zet schouders onder Vlaams klimaatpact : Kempen2030 LEKP 2.0

Vandaag ondertekende Vlaams minister van Binnenlands bestuur Bart Somers samen met Kempense beleidsmakers het vernieuwde Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP 2.0) tijdens het Kempen2030 event in Turnhout.

Om de klimaatdoelstellingen te halen zijn er nog heel wat (gezamenlijke) inspanningen nodig. Door elkaar te inspireren en voorbeelden uit te wisselen toont de regio Kempen dat ze haar schouders zet onder het vernieuwde, Vlaamse klimaatpact.

Met dit pact wordt een versnelling hoger geschakeld op vlak van de energie- en klimaatambities.

Bart Somers: “Het lokaal energie- en klimaatpact geeft het bestuursniveau dat het dichtste bij de mensen staat de nodige middelen om een versnelling hoger te schakelen om de klimaatdoelstellingen waar te maken. Via concrete doelstellingen en tools kunnen lokale besturen aan de slag om bijvoorbeeld inwoners maximaal te ontzorgen bij projecten zoals collectieve wijkrenovaties. Op deze manier verleggen we een steen in de rivier op vlak van het klimaat én helpen we de energiefactuur van gezinnen te milderen.”

Een hernieuwd klimaatpact tussen de Vlaamse regering en lokale besturen

Naar aanleiding van de aangescherpte Europese klimaatdoelstellingen (‘Fit for 55’) besliste de Vlaamse regering over een pakket extra maatregelen om de CO₂-uitstoot sterk te verminderen. Deze maatregelen werden geïntegreerd in een herwerkt pact, het ‘Lokaal Energie-en Klimaatpact 2.0’. Regio Kempen zet alvast haar schouders onder het hernieuwde pact, dat momenteel voorligt aan de lokale besturen ter ondertekening.

Het pact bestaat uit 4 inhoudelijke werven:

• Werf 1: Laten we een boom opzetten (over vergroening)
• Werf 2: Verrijk je wijk (over energiebesparende renovaties en hernieuwbare energieprojecten)
• Werf 3: Elke buurt deelt en is duurzaam bereikbaar (over koolstofvrije (deel)mobiliteit)
• Werf 4: Water, het nieuwe goud (over droogteproblematiek)

Binnen elk van de werven, werden een aantal concrete en meetbare doelstellingen geformuleerd (vb. één boom extra per Vlaming,  1m² ontharding per inwoner, 1 coöperatief hernieuwbaar energieproject per 500 inwoners, 1m extra of structureel opgewaardeerd fietspad per inwoner…).

Daarnaast wordt gevraagd aan de lokale besturen om zelf het goede voorbeeld te geven, onder andere door een traject op te zetten om hun eigen gemeentelijk patrimonium energiezuinig te maken.

Bart Somers: “Met de verscherpte doelstellingen en de extra middelen die hiervoor werden vrijgemaakt spelen we in op de noodzaak om een versnelde energietransitie te bekomen. Neem bijvoorbeeld het Vlaamse woningpatrimonium, dat is fors verouderd en tegen 2050 moeten alle woningen een EPC-label A hebben. Aan het huidige tempo geraken we slechts aan 30%. De renovatiegolf moet massaal in gang gezet worden. Het is voor individuele burgers vaak moeilijk hun weg te vinden in de verschillende renovatie mogelijkheden. Een collectieve ontzorgende aanpak, georganiseerd door de lokale besturen met middelen van LEKP 2.0 kan daar een duwtje in de rug geven. “

Ward Kennes, voorzitter Conferentie Kempense burgemeesters: “Onze regio is een goed parcours aan het rijden, maar we zijn ons ervan bewust dat er nog veel werk op de plank ligt. Door de ondertekening van het Lokaal Energie-en Klimaatpact 2.0 willen we de ambitie tonen om een stap verder te gaan.”

Johan Leysen, voorzitter IOK: “Met het Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.0 bouwen we verder aan een Kempenbreed klimaatprogramma waarin alle gemeenten partner zijn.”

Kempense gemeenten vertalen klimaatdoelstellingen in concrete acties

De doelstellingen van het pact sluiten aan bij Kempen2030, het streekproject over klimaat waar alle 29 Kempense gemeenten hun schouders onder zetten. Alle Kempense gemeenten ondertekenden eerder de burgemeestersconvenanten 2020 en 2030. Daarmee engageren ze zich om 40% CO₂ te besparen tegen 2030 en de regio weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de klimaatverandering.

De Kempense gemeenten zetten volop in op acties op het terrein die passen binnen de verschillende werven van het pact, en eerder werden benoemd in hun klimaatactieplannen. Enkele inspirerende voorbeelden:

Turnhout bouwt stadsbreed warmtenet uit

De stad Turnhout zet met het woonproject ‘Heizijdse Velden’ een volgende stap in het collectief verwarmen van woningen zonder fossiele brandstoffen. Eerder werd het woonproject Niefhout op die manier gerealiseerd. Een nieuwe warmtekrachtkoppeling (WKK) bij AZ Turnhout zal het warmtenet voeden. Fluvius is warmtenetbeheerder. Koppeling van deze eilanden vormt de basis voor realisatie van diepe geothermie als een grote warmtebron voor Turnhout. Turnhout krijgt ondersteuning van IOK via het EFRO-project ‘Warmtemakelaar Kempen’ voor dit traject.

Paul Van Miert, burgemeester Turnhout: “Het project Heizijdse Velden kadert in een ruimer plan. Alle plekken waar we warmtenetten aanleggen worden op termijn met elkaar verbonden. Zo kunnen we binnenkort één groot warmtenet aanbieden in de stad.”

Astrid Wittebolle, schepen Turnhout: “We hadden in Turnhout al ingezet op zonne-energie en windenergie. De kans om warmte uit de grond te gebruiken willen we zeker benutten om onze klimaatdoelstellingen te realiseren.”

De actie geeft invulling aan werf 2 ‘verrijk je wijk’ van het Lokaal Energie-en Klimaatpact.

Vorselaar kiest voor een groene dorpskern

Met het project ‘Vorselaar breekt uit’ gaat de gemeente volop voor vergroening en ontharding van de dorpskern. Recent werd de markt van Vorselaar heraangelegd. Daar maken parkeerplaatsen plaats voor groen. Onder de markt werd in samenwerking met Pidpa een groot bufferbekken aangelegd voor regenwater, dat gebruikt wordt door het gemeentehuis, het klooster en de scholencampus. 

Met de heraanleg, kiest de gemeente ook bewust voor traag verkeer. Voetgangers, fietsers en openbaar vervoer krijgen de voorkeur. Over het plein loopt nog maar één doorgangsweg voor het verkeer in beide richtingen aan de zijde van het klooster. Het veel grotere marktplein sluit hierdoor mooi aan bij het gemeentepark achter en naast het gemeentehuis.

Lieven Janssens, burgemeester Vorselaar: “Voor ons is het marktplein het sluitstuk van een jarenlange inzet op dorpskernvernieuwing met telkens dezelfde ontwerpprincipes: meer blauw, meer groen en consequent dezelfde materialen. We hebben bewust gekozen om op een heel centrale plek in Vorselaar te tonen dat we durven te ontharden en voor een andere leefkwaliteit en mobiliteit staan.”

Marijke Huysmans, experte grondwaterhydrologie verbonden aan de VUB en KU Leuven en lid van de Task Force van de Blue Deal. “Door de klimaatverandering worden we geconfronteerd met frequentere, langere en intensere periodes van droogte. Hierdoor moeten we anders leren omgaan met water. Zoveel mogelijk water opvangen en laten infiltreren is de boodschap. Het project in Vorselaar is daar een mooi voorbeeld van.”

De actie geeft invulling aan werf 1 ‘laten we een boom opzetten’ en werf 4 ‘water, het nieuwe goud’.

Oud-Turnhout deelt wagens met burgers

Oud-Turnhout plaatste in 2021 twee autodeelwagens op het dorpsplein. Deze autodeelwagens worden zowel door gemeentepersoneel als inwoners gebruikt. Door het aanbieden van deelwagens, wil de gemeente inwoners overtuigen om hun tweede wagen te vervangen door het gebruik van een deelwagen.

Het gebruik van de deelwagens kende een voorzichtige start, maar zit ondertussen in stijgende lijn. De gemeente stapte mee in het aanbod van IOK rond elektrische deelmobiliteit, om zo snel te kunnen schakelen indien het huidige aanbod ontoereikend is. Daarnaast wordt er met projectontwikkelaars in overleg gegaan, om deelwagens te voorzien bij toekomstige ontwikkelingen.

Bob Coppens, burgemeester Oud-Turnhout: “Om de klimaatdoelstellingen te behalen, moeten we onze verplaatsingen anders invullen. Door de inzet van elektrische deelwagens, die ook door onze medewerkers worden gebruikt, proberen we als gemeente het goede voorbeeld te geven en bieden we onze inwoners een goedkoper en comfortabel alternatief ter vervanging van hun eigen wagen.”

De actie geeft invulling aan werf 3 ‘elke buurt deelt en is duurzaam bereikbaar’.

Klimaatmakers

De klimaatdoelstellingen van het pact bereiken, kan niet zonder onze inwoners. In 15 Kempense gemeenten wordt daarom het burgerparticipatietraject ‘Klimaatmakers’ opgestart, dat inwoners wil stimuleren om klimaatacties (de opstart van een autodeelgroep, het vergroenen van een straat, energie delen met buren…) op te starten. Om zoveel mogelijk inwoners te bereiken en actief te betrekken, wordt een digitaal participatieplatform ingezet. Het project dat werd ingediend binnen het programma ‘gemeente zonder gemeentehuis’, werd vandaag goedgekeurd door de Vlaamse Regering.   Foto's K. Mertens / NNieuws.